Pedijatrija – Pneumonija i astma
Zapaljenje pluća (pneumonija) je infekcija plućnog tkiva koju karakteriše visoka temperatura, ubrzano disanje i radiografski verifikovana konsolidacija (zasenčenje) plućnog parenhima ili promene u plućnom intersticijumu. Kod odojčadi do tri meseca i veoma iscrpljene dece sa upalom pluća može izostati visoka temperatura. Najugroženija populacija su deca mladja od pet godina, posebno u dobi odojčeta I novorodjenčeta. Pneumonije su dva do deset puta češće u zemljama u razvoju i glavni su uzrok smrtnosti kod dece mladje od pet godina. Respiratorne infekcije su najčešće uzrokovane virusima u dobi do tri godine. Vodeći uzročnik vanbolnički stečenih bakterijskih upala pluća je streptokokus pneumonije (Streptococcus pneumoniae). Pneumonije uzrokovane pneumokokom obično nastaju iz punog zdravlja pojavom visoke temperature, kašlja, ubrzanog disanja, izmenjenog opšteg stanja, a kod odojčadi i male dece mogu dominirati tegobe od strane digestivnog trakta ( odbijanje obroka, povraćanje, dijareja, dehidracija…). Kod deteta sa povišenom temperaturom u trajanju dužem od sedam dana bez jasnog uzroka treba uraditi rendgenski snimak pluća. Kod školske dece i adolescenata najčešći uzročnik atipičnih upala pluća je mikoplazma pneumonije.
Dijagnostikovanje pneumonija se vrši kliničkim pregledom i radiografijom pluća. Laboratorijske analize će doprineti u razlikovanju virusnih od bakterijskih infekcija ( kompletna krvna slika, C-reaktivni protein kao i mikrobiološke analize). Lečenje pneumonija se sprovodi ambulantno kod blagih kliničkih formi, a kod teške kliničke slike treba dete lečiti bolnički. Lečenje je kauzalno kada god je to moguće ili se započinje empirijski (koristeći prethodna znanja i klinička iskustva o najčešćim uzročnicima bolesti vezano za uzrast deteta, epidemiološku situaciju, rezistenciju klica na antibiotike i dr). Primena antibiotika mora biti racionalna prema važećim smernicama za lečenje, kao bi se sprečio porast rezistencije bakterija na antibiotike.
Prevencija obuhvata zdravstveno prosvećivanje stanovništva, nespecifične higijenske mere i vakcinaciju. Vakcinacija je najznačajnija specifična mera prevencije protiv pneumokoknih infekcija i infekcija uzrokovanih virusima gripa.
Astma (“sipnja”) je najčešća hronična zapaljenska bolest disajnih puteva, čija učestalost je u porastu u svim zemljama sveta. Astma se ispoljava napadima kašlja i otežanog disanja, “ zviždanja “ u grudima, iznenadnim napadima otežanog disanja iza ponoći i u ranim jutarnjim satima. Kod genetski predisponiranih osoba pogoršanje bolesti u vidu akutnog astmatskog napada mogu pokrenuti brojni pokretači –okidači : virusne infekcije, alergeni (poleni, grinje i brojni drugi), aerozagadjenje, vlažnost vazduha, duvanski dim, fizički napor itd. Astma je heterogena i dinamička bolest i razlikuje se od bolesnika do bolesnika (“svako ima svoju astmu”). Takodje, kod istog bolesnika ispoljavanje bolesti se razlikuje tokom vremena.
Dijagnoza bolesti se postavlja na osnovu anamneze, kliničkog pregleda I dopunske dijagnostike (spirometrija, alergološko ispitivanja, bronhodilatacijski test).
Plan lečenja je prema usvojenim smernicama, ali se mora napraviti individualni plan lečenja. Cilj lečenja: sprečiti nastanak simptoma (naročito noćnih), sprečiti teška pogoršanja i potrebe za bolničkim lečenjem, omogućiti normalnu fizičku aktivnost (bavljenje sportom, igra), edukacija bolesnika i njihovih roditelja.
Edukacija se sprorovodi indivudualno ili u grupi: pružiti adekvatna znanja o samoj prirodi bolesti (simptomi i znaci), obuka o načinu izbegavanja faktora rizika, prepoznati rane znakove pogoršanja astme, edukacija za pravilnu upotrebu lekova (koji se primenjuju u pogoršanju astme, a koji u profilaksi bolesti). Lekovi, koji se primenjuju u lečenju astme, čine dve grupe:
1)lekovi za brzo otklanjanje tegoba ( bronhodilatatori): šire bronhije, smanjuju sekreciju sluzi u disajnim putevima i drugim mehanizmima otklanjaju tegobe.
2) Lekovi za profilaksu (inhalacioni kortikosteroidi i inhibitori leukotrijenskih
receptora) se koriste u cilju zaustavljanja i smanjenja zapaljenja u zidu disajnih puteva. Inhalacioni put je najbolji zato što lek stiže direktno na mesto gde treba da deluje, dejstvo počinje brzo, a doze primenjenog leka su niže i time neželjeni efekti izbegnuti ili su smanjeni na najmanju moguću meru.
U Euromedik Bolnici, Pariske komune i Domu zdravlja, Kosovska obavljamo pulmološke preglede kod dece (klinički pregled, Rtg pluća, laboratorijske analize, spirometrija kod dece, alergološko testiranje, bronhodilatacijski test). U okviru pulmološke službe postoji Savetovalište za decu sa astmom i njihove roditelje (pulmolog, medicinska sestra, psiholog, fizijatar) u cilju edukacije bolesnika čime se značajno doprinosi kvalitetu života deteta i porodice.
