Urologija – Urinarne infekcije
Infekcije urinarnog trakta – UTI, predstavljaju najčešće bakterijske infekcije ljudi, na globalnom nivou su razlog za oko 8 miliona poseta lekaru svake godine. Mogu zahvatiti gornji urinarni trakt – bubrege i uretere ili donji urinarni trakt – bešiku, uretru, prostatu i testise kod muškaraca. Najčešće se javljaju kao cistitisi- upale mokraćne bešike i uretritisi-upale mokraćnog kanala, a ređe kao pijelonefritisi-upale bubrega.
Najveći broj infekcija je izazvan bakterijom Ešerihijom koli, koja je inače stanovnih crevnog sistema. I druge bakterije mogu izazavati upale urinarnog trakta- Enterococcus faecalis, Klebisella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa,Proteus mirabilis, grupe streptokoka i stafilokoka. Kod oba pola upale mokraćnog kanala-uretritise mogu izazavati i seksualno prenosive bakterije- Chlamidia trachomatis, Ureaplasma urealiticum, Mycoplasma hominis, kao i protozoa Trichomonas vaginalis.
Kod ljudi svih uzrasta i oba pola se može razviti UTI, mada su neke grupe u povećanom riziku za dobijanje: dijabetičari, nepokretni pacijenti, pacijenti sa otežanim pražnjenjem bešike ( uvećana prostata, oslabljen detrusor-mišić bešike, sužen mokraćni kanal), urodjene anomalije urotrakta, skorašnja urinarna instrumentalizacija ili hirurgija, prisustvo stalnog katetera, kalkuloza urotrakta, imunokompromitovani pacijenti, loša lična higijena, zloupotreba antibiotika koja narušava prirodnu floru, promiskuitet.
Preko 50% žena tokom života će imati bar jednu epizodu UTI, dok će 20-30% imati rekurentne UTI. Faktori rizika koji su specifični za žene su sama anatomija – kratak mokraćni kanal kod žena, kao i blizina vagine i analnog kanala olakšavaju i skraćuju put bakterija do bešike, u odnosu na muškarce. Seksualno aktivne žene imaju češće infekcije u odnosu na neaktivne. Određeni tip kontracepcije-spermicidna sredstva i dijafragme takodje mogu povećati rizik za nastanak infekcije. Žene u menopauzi zbog pada nivoa estrogena, kao i promena koje nastaju na sluznici urogenitalnog trakta su podložnije infekciji. Faktor rizika jesu i spuštanje bešike i materice tokom godina usled slabljenja mišića karličnog dna, nakon trudnoća, porodjaja, zbog gojaznosti. Isti faktori rizika mogu dovesti i do inkontinencije-nevoljnog gubitka urina.
Kod mušakaraca su UTI ređe, u mlađim uzrastima uglavno izazvane seksualno prenosivim bakterijama, a u kasnijim godinama su vezane za neadekvatno pražnjenje bešike. U najvećem broju slučajeva zahvataju i prostatu, kada je potrebno da lečenje antibioticima traje duže.
Simptomi cistitisa najčešće su: učestalo i bolno mokrenje, osećaj peckanja u mokraćnom kanalu, pritisak i napetost u predelu bešike ili donjeg dela trbuha,hitni pozivi, otežano mokrenje, nevoljni gubitak urina. Urin može biti neprijatnog mirisa, zamućenog izleda, sa prisustvom krvi. Ukoliko se infekcija proširi na bubrege može se javiti i bol u slabinskom delu ledja, povišena temperatura, mučnina, malaksalost, povraćanje, groznica.
Pojava krvi u urinu, naročito bez bolova može ukazati na neke druge bolesti urotrakta, pa se pacijent obavezno upućuje urologu, radi dodatne dijagnostike.
Dijagnoza se postavlja jednostavnim pregledom sedimenta urina u laboratoriji. Kod sumnje na infekciju ne mora se uzeti prvi jutarnji urin. Pre svega bitno je pravilno uzeti materijal,nakon toalete genitalne regije u sterilnu bočicu daje se uzorak srednjeg mlaza urina i dostavlja u laboratoriju. Ukoliko je potreban duži transport neophodno je čuvanje u frižideru.
SAVET: Ukoliko dobijete simptome koji podsećaju na urinarnu infekciju tokom noći, kao što su bol tokom mokrenja ili iznenadni, jak i učestali nagon na mokrenje nemojte uzimati antibiotik. Antibiotici nisu lekovi protiv bolova i njihovo dejsto neće početi odmah. Velikom broju pacijenata će pomoći analgetik i povećan unos tečnosti. Ukoliko je moguće analizu urina uraditi pre započinjanja terapije i javite se svom urologu.
Lečenje zavisi od vrste uzročnika, ali i jačine simptoma i ozbiljnosti infekcije, a najčešće traje 3-10 dana. Dužinu lečenja i vrstu antibiotika odredjuje urolog ili nadležni lekar. Ne postoji najbolji ili najjači antibiotik za urinarnu infekciju, lek se bira empirijski ili prema osetljivosti bakterije, a na osnovu antibiograma. Takođe, ne zahteva svako prisustvo bakterija u urinu lečenje. Pacijentkinje u menopauzi kojima se u urinokulturi otkrije prisustvo bakterija, a nemaju nikakve tegobe, najverovatnije neće biti lečene antibioticima. Kod pacijenata koji nakon lečenja dobiju ponovo infekciju preporučuje se ultrazvučni pregled urogenitalnog trakta (sa punom bešikom), kao sastavni deo pregleda, a odredjenoj grupi kod pojave komplikovanih infekcija su potrebna i dodatna ispitivanja-uretrocistoskopija, skener (CT) urografija.
Honey-moon cystitis ili cistitis medenog meseca predstavlja upalu bešike neposredno nakon seksualne aktivnosti,nakon dužeg perioda apstinencije ili zbog većeg broja seksualnih odnosa u kratkom intervalu. Tokom seksualnog kontakta se povećava šansa za mikrolezije kože i sluznice genitalne regije i olakšava put bakterija ka bešici. Kod žena sa rekurentnim infekcijama u vidu honeymoon cistitisa urolog će preporučiti dugotrajnu ili postkoitalnu antibiotsku profilaksu.
Saveti za prevenciju UTI: Uzimanje veće količine tečnosti- obične negazirane vode i nezaslađenog čaja da bi se mokraćni kanali čistili-ispirali od povećanog broja bakterija, redovno održavanje lične higijene, pravilno brisanje nakon toaleta, pražnjenje bešike bez mnogo odlaganja kada je puna, nošenje veša od prirodnih materijala, regulacija rada creva, regulacija glikemije. Kod žena u menopauzi korišćenje estrogenskih krema prema savetu ginekologa ili urologa. Izbegavati korišćenje jako parfemisanih gelova za tuširanje, spermicida, kao i lubrikanata koji nisu na bazi vode.
Ukoliko su simptomi urinarne infekcije izraženi i eventualno potvrdjeni u laboratoriji, kada dobijete antibiotik od lekara, pre svega poštujete propisani protokol doziranja leka i vremena uzimanja. Poželjno je smanjenje fizičke aktivnosti i povećanje unosa vode. Tokom korišćenja bilo kog antibiotika izbegavati izlaganje sunčevim zracima i solarijumu, uzimanje alkohola, gaziranih pića, kao i jake, ljute i začinjene hrane. Uz odredjene vrste antibiotika ne treba koristiti u ishrani mleko i mlečne proizvode. Probiotik uzimati razdvojeno od antibiotika minimum 3 sata. Seksualni odnosi nisu preporučljivi tokom trajanja infekcije,kao i intezivno treniranje i zamaranje.
