Reumatologija i fizikalna medicina – Sakroilitis
Sakroilitis je oštećenje sakroilijačnosg zgloba, zgloba koji se nalazi izmedju završnog dela kićmenog stuba (krsnotrtičnog dela ) i karličnih kostiju. Ovaj zglob se nalazi sa obe strane kičmenog stuba. Oštećenje ovog zgloba može nastati usled zapaljenskih promena ili mehaničkih povreda ili usled proseca starenja-okoštavanja.
Simptomi: Sacroilitis može da da bol u donjem delu kičmenog stuba, bol u velikim sedalnim mišićima, koji se pruža u zadnji deo natkolenica ili u prepone. Bol može biti pogoršan produženim stajanjem penjanjem uz stepenice, trčanjem.
Uzroci oštećenja sakroilijačnih zglobova mogu biti:
- Povrede, naročito u saobraćajnim nezgodama ili pri padovima, udarcima, stalne mikrotraume kod sportista.
- Artritisi: zapaljenske bolesti. ili usled starenja i okoštavanja-osteoartroze.
- Trudnoća: ovi zglobovi se rastežu prilikom trudnoće i porođaja, razmekšavaju usled hormonalnih promena i viška kilograma koji opterećuje ove zglobove u tom periodu i dovodi do oštećenja .
- Infekcije (ređe): bakterijske i virusne.
Dijagnoza:
Postavlja se na osnovu pregleda, gde postoje specifični manevri lekara, koji ukazuju na promene u sakroilijačnim zglobovima, a koriste se i vizualizacione tehnike (rentgen i magnetna rezonanca), na kojima se vide promene ovih zglobova.
Dijagnozu nije lako postaviti jer postoje brojne bolesti i stanja koja se manifestuju sličnom simptomatologijom. Neka od njih su: lumbalni sindrom-oštećenje živaca koji izlaze iz kičmene moždine između tela kičmenih pršljenova, izazvano propadanjem međupršljenskih diskusa, promene na organima male karlice, promene na organima trbuha čiji se bol reflektuje ka maloj karlici i donjim partijama leđa, promene na arterijskim i venskim krvnim sudovima trbuha i male karlice.
Lečenje:
Fizikalna terapija, nesteroidni antireumatici (poput Brufena, Diklofena), drugih lekova iz grupe analgetika (Paracetamol), kod zapaljenskih bolestii biološka terapija.
ŠTA SU SPONDYLOARTHROPATHIAE?
Spondiloartropatije su zapaljnska reumatska oboljenja koja imaju zajedničke, iste ili slične kliničke, radiološke i imunogenetske karakteristike. U ovu grupu bolesti spadaju ankilozirajući spondilitis, reaktivni artritis, psorijazni artritis i enteropatski artritis. Osnovni uzrok svih ovih bolesti je zapaljenje zglobova kičmenog stuba, zapaljenje zglobova ekstremiteta (artritisi), zapaljenje pripoja tetiva na koštanim strukturama (entezitisi).
Simptomi: bol u donjem delu kičme I duž kičmenog stuba, koji ima karakteristike zapaljenskog bola-jutarnja ukočenost koja traje duže od trideset minuta, tegobe koje se smanjuju nakon kretanja I vežbanja, postepen početak bola, tekobe u trajanju najmanje od tri meseca, bočetak bolesti pre 45. godine života. Bol i otok najčešće na zglobovima donjih ekstremiteta (kolena, skočni zglobovi, sitni zglobovi stopala). Bol ili ostetljivost na mestima pripoja tetivava, najčešće u predelu pete. Takođe u sklopu ovih bolesti mogu se javiti promene na koži i sluzokožama, promene na očima.
Karakteristike ovih bolesti su i to da se javljaju kod rodnika I i II stepena i povezane su sa genetskom predispozicijom (prisustvo HLA-B 27 antigena u krvi).
Pretpostavlja se da su uzrok nastanka ovih bolesti ponavljane, asimptomatske infekcije digestivnog I urinarnog trakta, koje dovode do pkačanog imunog odgovora organizma.
SPONDYLITIS ANKYLOPOETICA (Morbus Bechterewi) – bol i ukočenost u donjem delu kičme
Bolest koja je tipični predstavnik ove grupe. Javlja se kod mlađih osoba između 18. i 40. godine života, 5 do 7 puta češće kod muškaraca. Početak je najčešće postepen, sa pojavom bola u krsnom predelu, koji se javlja ili pogoršava posle dužeg ležanja, sedenja, a smanjuje se ili nestaje posle kretanja ili vežbanja, rada. Bol je obično obostran i naizmenično iradira prema kukovima ili duž zadnje strane natkolenica do kolena. Osećaj ukočenosti u donjem delu leđa traje jedan do dva sata, javlja se pri ustajanju nakon dužeg ležanja ili sedenja, a nestaje nakon razgibavanja. Proces zapaljenja, u normalnom toku bolrsti,praćen je I pojavom okoštavanja zglobova, koji dovodi do potepene potpune ukočenosti kičmenog stuba. Javljaju se i promene pripoja tetiva na karličnim kostima, na petnoj kosti i na butnim kostima. Kod ovih pacijenata neretko se poajvljuju upalne promene na strukturama oka I, nakon dužeg trajanja bolesti, promene na aorti.
U laboratorijskim analizama nema specifičnih pokazatelja bolesti, osim ubrzane sedimentacije eritrocita I povišenih vrednosti CRP.
Za dijagnostikovanje potrebno je uraditi radiografiju kičmenog stuba, magnetnu rezonanciju sakro-ilijačnih zglobova.
Lečenje: osnov lečenja je intenzivna fizikalna terapija, koja se sprovodi čitavog života. Od koristi su i nesteroidni antireumatici. Za promene na zglobovima kičmenog stuba i sakro-ilijačnih zglobova koristi se i biološka rterapija-anti TNF lekovi. Lekovi poput sulfosallazina imaju efekta na obolele periferne zglobove, ali ne i na zglobove kičmenosg stuba.
ARTHRITIS PSORIATICA – zapaljenje zglobova i psorijaza
Javlja se kod pacijenata koji boluju od psorijeza. Najčešće počinje između 20. i 50. godine života, skoro podjednako u oba pola. Obično počinje postepeno sa zahvatanjem manjeg broja zglobova, sa zahvatanjem sve većeg broja u daljem toku. Najčešće su zahvaćeni sitni zglobovi šaka i stopala, a zahvaćenost svih zglobova bilo kog prsta daje sliku *kobasičastog prsta*, što je karakteristična odlika. Obim psorijaznih promena može biti minimalan, u vidu promena na noktima, u ušnom kanalu ili kosmatom delu glave a da promene na zglobovima budu uznapredovale, te je neophodno tragati za njima.
U laboratorijskim analizama ponovo se vide ubrzana sedimentacija eritrocija i povišene vrednosti CRP-a a nekada i mokraćne kiseline u krvi.
Za postavljanje dijagnoze koriste se radiografije šaka i stopala a u slučaju bolova u kičmi i magnetna rezonancija kičmenog stuba i sakro-ilijačnih zglobova.
Terapija: antireumatici, Metotreksat, Arava, Otezla i fizikalna terapija.
SYNDROMA REITERI (reaktivni artritis) – infekcija mokraćnih puteva ili creva i zapaljenje zglobova
Ova vrsta zapljenja zglobova se javlja nakon akutne infekcije urogenitalnog ili intestinalnog trakta, često praćen očnim a ređe mukokutanim promenama. Za pojavu bolesti neophodna je prethodna infekcija, na intestinalnom traktu uzrokovana Šigelom, Salmonelom, Jersinojom, a na urinarnom Hlamidijom, Mikoplazmom i Ureaplazmom. Između navedenih upalnih stanja i pojave artritisa postoji inkubacioni period od nekoliko dana do nekoliko sedmica. Oboljenje se najčešće javlja kod mlađih muškaraca između 18. i 30. godine života.
Simpomatologija najčešće počinje urinarnom infekcijom (češće mokrenje i crvenilo na genitalijama), na koje se nadovezuje konjuktivitis a onda i akutno zapaljenje zglobova, najpre donjih ekstremiteta I to kolena i, ili sitnim zglobovima stopala. Takođe često se javlja ol u predelu pete, na donjoj ili zadnjoj strani. Mogu se javiti i promene na koži, najčešće na tabanima ina noktima.
Laboratorijski parametri su nespecifični i u akutnoj fazi može postojati ubrzana sedimentacija eritrocita, može postojati patološki nalaz u urinu i u uretralnom brisu.
Od radioloških metoda koristi se klasična radiografija i to kod subatnih I hrničnih oblika, jer se u akutnoj fazi ne vide promene.
Lečenje kod akutnog artritisa podrazumeva primenu nesteroidnih antireumatika, uz antibiotsko lečenje uzročne infekcije. U hroničnoj fazi se preimenjuju bolest modifikujući lekovi (Metotreksat).
ARHTRITIS ENTEROPATICA (artritisi u hrončnim upalnim bolestima creva) – hronične zapaljenske bolesti creva i upala zglobova
Hronične enteropatije (ulerozni koliti i Kronova bolesti) mogu izazvati upalne promene na kičmenom stubu, sakroilijačni artritis i spondilitis, koji se po svojim kliničkim i radiološkim manifestacijama ne razlikuje od ankilozirajućeg spondilisa, mada je evolucija sporija a funkcijska oštećenja su manja. Najčšće artritis počinje naglo na jednom zglobu (koleno), traje 1-2 meseca , često recidivira u nepravilnim intervalima. Česta je pojava nodoog eritema-to su crvei bolni čvorovi na potkolenicama.
Lečenje se sprovodi nesreoidnim antireumeaticima i bolest modifikujućim lekovima (sulfasalszin) ili imunomudulatorima, kao i biološkom terapijom.
