Kardiologija – Najčešće dijagnostičke procedure u kardiologiji
Šta je EKG (elektrokardiogram) ?
EKG (elektrokardiogram) je grafički zapis električne aktivnosti srca. Srčani mišić proizvodi slabe struje, koje se mogu snimiti na koži koja je dobar provodnik, aparatima koji se zovu elektrokardiografi. Pozicija elektroda je standardizovana i postavljaju se po određenom rasporedu na standardnim pozicijama.
Elektrokardiografija je brza i jednostavna, neinvazivna metoda koja se danas najčešće koristi u kardiologiji. Potpuno je bezbolna i ne postoji rizik za pacijenta.
Izvodi se tako što se četiri elektrode, postavljaju na zglobove ruku i nogu, a ostalih šest, koje su u formi vakum – pumpice, na precizno definisana mesta na grudnom košu pacijenta.
Moderni elektrokardiografski aparati registruju elektrokardiografski zapis po definisanom rasporedu, prvo periferne odvode, a zatim odvode sa grudnog koša. Zapis elektrokardiografije može da nam pruži sledeće informacije:
– koliko ima srčanih otkucaja u minuti,
– da li je srčani rad pravilan ili pacijent ima nepravilan rad srca,
– da li postoje preskoci rada srca (komorske ili pretkomorske ekstrasistole)
– da li postoje poremećaji u provođenju srčanog impulsa (blokovi leve i desne grane His snopa, AV blokovi I,II ili III stepena),
– pomoću EKG-a možemo da saznamo da li neko ima anginu pektoris, da li je dobio akutni infarkt miokarda ili je ranije preležao infarkt (ima ožiljak),
– da li neko ima akutnu plućnu emboliju,
– da li ima hipertrofiju zidova leve komore,
– da li ima poremećaj elektrolita u krvi.
Nakon urađenog EKG-a možemo pacijentu da predložimo dalju dijagnostiku ili da mu odredimo lekove koje će da uzima.
Šta je ultrazvuk srca (Ehokardiografija)?
Ultrazvuk srca je neinvazivna, bezbolna metoda, kojom se vrši pregled srca i velikih krvnih sudova. Ova metoda ne zahteva posebnu pripremu bolesnika za pregled.
Izvodi se tako što bolesnik zauzima položaj na levom boku, sa stavljenom levom rukom pod glavu. Pred sam pregled nanosi se sloj gela na vrh ultrazvučne sonde, kako bi se omogućio bolji kontakt sa kožom pacijenta, a time bolja provodljivost ultrazvučnih talasa kroz kožu i grudni koš pacijenta.
Ultrazvuk se koristi za dobijanje informacija o stanju srčanog mišića:
– položaju, odnosno poziciju koje srce zauzim u grudnom košu,
– obliku i veličini srca ili pojedinih njegovih šupljina,
– služi za otkrivanje bolesti srčanih zalistaka,
– služi za procenu funkcije srčanog mišića,
– služi za procenu stepena funkcionalnog oštećenja nakon preležanog infarkta srca,
– služi za otkrivanje prisustva krvnih ugrušaka u srčanim šupljinama ili velikim krvnim sudovima srca,
– služi za otkrivanje prisustva slobodne tečnosti u srčanoj maramici.
Ultrazvučni pregled srca je rutinska, i u današnje vreme dostupna dijagnostička metoda, potpuno bezbolna i neškodljiva za pacijenta, a koja može da nam pruži veliki broj informacija o trenutnom stanju, stepenu i težini bolesti, ili da nam posluži u izboru pristupa lečenju i proceni efekata terapije, ili da se nakon urađenog pregleda predloži pacijentu dodatno ispitivanje.
Šta je Holter krvnog pritiska (Holter TA)?
Holter krvnog pritiska je dijagnostička metoda koja ima za cilj merenje i beleženje vrednosti krvnog pritiska pacijenata tokom 24 h.
Tokom nošenja Holtera pritiska, pacijent vodi dnevnik aktivnosti. Holter se najčešće podešava da vrši merenja na 30 minuta tokom dana i na svaki sat vremena tokom noći, ali postoji mogućnost drugačijeg programiranja. Postavljanje Holtera mora da omogući pacijentu nesmetano obavljanje svakodnevnih aktivnosti.
Posle dvadeset i četiri sata i završenih merenja, zabeležene vrednosti se prebacuju na kompjuter, nakon čega lekar očitava Holter i zebeležene vrednosti izmerenog pritiska. Po očitanim rezultatima, preporučuje se terapija i savetuje odgovarajući higijensko dijetetski režim života, ukoliko su registrovane vrednosti pritiska nivoa koji zahteva terapiju.
Šta je test fizičkim opterećenjem srca (Ergometrija)?
Test opterećenjem je dijagnostički postupak kojim se procenjuje uticaj fizičkog napora na rad srčanog mišića, uz kontinuirano praćenje EKG-a i praćenje nivoa krvnog pritiska.
Za provokaciju napora najčešće se koriste: ergobicikl i pokretna traka (treadmill).
Cilj ergometrije da proceni:
– stanje i funkcionalnu sposobnost krvnih sudova srca da u provokaciji naporom adekvatno odgovori na opterećenje,
– procenjuje se stepen i težina od ranije poznate koronarne bolesti
– provocira se naporom pojava pojedinih aritmija
– procenjuje se stepen oporavka srčanog mišića nakon preležanog infarkta srca
– procenjuje se funkcionalni kapacitet srca kod nekih bolesti srčanih zalistaka
– može da posluži za otkrivanje latentne hipertenzije
Ergometrija je neinvazivna metoda, ali ipak nosi sa sobom određene rizike po samog pacijenta: provokacija ozbiljnih aritmija, nagli skok ili pad krvnog pritiska, provokacija naporom može da dovede i do razvoja srčanog udara, gubitak svesti i slično.
Priprema bolesnika za test počinje dva dana pre testa i predviđa obustavu nekih grupa lekova koji mogu uticati na rezultat testiranja u smislu lažno pozitivnog ili lažno negativnog rezultata. Na sam dan testa je potrebno da bolesnik lagano doručkuje i uzme malo tečnosti, kao i terapiju za koju ne važi preporuka da se mora privremeno obustaviti (zbog testa).
Test nije 100% specifičan, i već je pomenuto da može biti lažno pozitivan i lažno negativan.
Nakon urađenog testa, prati se oporavak bolesnika u trajanju od 5 minuta.
Po završenom testu, lekar može predložiti bolesniku nastavak započete terapije lekovima ili predložiti sledeći nivo ispitivanja – koronarografiju.
Šta je koronarna angiografija (Koronarografija)?
Dijagnostička koronarografija je invazivna procedura kojom se putem posebnih katetera dolazi do koronarnih arterija u srcu, čija je uloga da ishranjuju srčani mišić krvlju, u njih se ubrizga mala količina kontrastnog sredstva i potom se snimi unutrašnji promer koronarnih arterija.
Koronarografija je najpreciznija i time suverena medoda, kada je u pitanju procena kliničkog statusa ishemijske bolesti srca (angina pektoris, rizik od akutnog infarkta srca, ožiljci i reperkusije ranijeg infarkta).
Koronarografija može biti elektivna (planirana, što implicira da nije hitna) i hitna.
Koronarografiju izvodi posebno obučen interventni kardiolog ili radiolog.
Procedura započinje punkcijom (ubodom) u perifernu butnu arteriju na nozi, ili se pristupa kroz arterije potlaktice, što se mnogo češće koristi u skorije vreme.
Putem posebnih katetera kroz arterijske krvne sudove dolazi se do ušća koronarnih arterija, u njih se ubrizgava procenjena mala količina rentgentskog kontrasta, koji ispuni na kratko koronarne arterije, što se prati preko rentgenskog ekrana. Istovremeno je omogućeno da se sve to snima, što omogućava kasniju analizu, ali i dokumentovanje i čuvanje nalaza, koji je vremenom moguće i porediti, ukoliko se procedura ponavlja. Paralelno sa ovom procedurom na sistemu monitora se prati rad srca (EKG) i meri krvni pritisak pacijenta.
Po urađenoj koronarografiji, donosi se odluka o daljem lečenju pacijenta, u zavisnosti od dobijenih rezultata ove procedure. Bolesniku može biti predložen nastavak terapije lekovima, može mu biti savetovana balon dilatacija sa ugradnjom stenta ili se može predložiti upućivanje pacijenta na hiruško lečenje aorto-koronarnim premošćavanjem (bajpas).
Pošto je koronarografija invazivna dijagnostička metoda, ona nosi određene rizike i komplikacije. Najčešće su lokalne komplikacije na mestu uboda u arteriju, gde se može neposredno posle intervenciji dogoditi da se potkožno nakupi izvesna količina krvi (hematom), može dođi i do krvarenja koje je posledica ne zatvaranja otvora na arteriji. Komplikacije mogu biti i udaljene od mesta punkcije, odnosno da se jave na samom srcu u smislu rascepa koronarnih arterija, razvoja infarkta srca i provokacije poremećaja srčanog ritma. Srećom, ove ozbiljnije komplikacije su ipak retke, a smrtnost kod ove procedure je veoma mala.
Uobičajeno je da se po završenoj koronarografiji stanje bolesnika prati do sledećeg dana, upravo da bi se verovatnoća nastanka komplikacija ili njihovih ozbiljnijih posledica svela na minimum.
Holter EKG monitoring, nezamenjivi kardiološki “detektiv”.
Holter monitoring EKG ili pravilnije rečeno ambulatorni EKG monitoring (u literaturi se može naći i naziv dinamska elektrokardiografija) je neinvazivna kardiološka dijagnostička metoda i predstavlja neprekidno najčešće jednodnevno ili višednevno snimanje električne aktivnosti srca preko posebnog portabilnog EKG uređaja sa sopstvenim napajanjem. Na grudni koš pacijenta se prilepe EKG elektrode, povezuju se sa aparatom koji se zatim nosi u torbici prebačenoj preko ramena ili oko struka.
Obzirom da standardni 12-to kanalni EKG snimak tokom kardiološkog pregleda predstavlja zapis aktivnosti srca samo u periodu dok se EKG snima (desetak sekundi do minut/dva), ambulatorni EKG monitoring je nezamenjiva kardiološka dijagnostika, primenjena u realnim životnim okolnostima. Služi za otkrivanje povremenih poremećaja u srčanom ritmu i provođenju, za praćenje dejstva lekova kojima već lečimo neku aritmiju ili ispitivanja veze između pacijentovih simptoma i već poznate postojeće aritmije.
Simptomi zbog kojih se radi EKG Holter monitoring su: neobjašnjeni gubici svesti, nesvestice, omaglice, zanošenje pri hodu, iznenadna pojava slabog podnošenja fizičkog napora, ali i osećaj nepravilnog, usporenog ili ubrzanog srčanog rada koje nije potvrđena standardnim elektrokardiografskim pregledom.
Najčešće se upotrebljavaju Holter sistemi sa 3 modifikovana EKG odvoda, ali postoje i složeniji uređaji koji registruju svih 12 odvoda EKGa i služe za analize kompleksnijih aritmija, njihovog porekla i karaktera, ali i za dopunsku dijagnostiku eventualne pojave EKG znakova koji ukazuju na bolesti povezane sa slabijom ishranom srčanog mišića krvlju (čiji je simptom angina pektoris).
Tokom željenog perioda snimanja (24h, 48h ili 72h), ispitanik treba da obavlja sve uobičajene aktivnosti i da vodi dnevnik aktivnosti i simptoma, da bi se u analizi registrovanog elektrokardiografskog zapisa koreliralo vreme pojave simptoma i elektrokardiografski nalaz. Nakon završenog perioda snimanja, aparat se skida, a snimak se prebacuje na kompjuter na kojem kardiolog uz pomoć kompjuterskog programa radi analizu zapisa srčanog rada. Ovaj program omogućava i štampanje uzoraka elektrokardiograma u vreme kada postoji patološki nalaz.
Sama dijagnostička metoda je nazvana po Normanu J. Holteru, američkom biofizičaru, koji se smatra realizatorom koncepta produženog EKG snimanja čija je komercijalna i klinička upotreba prisutna od 1962 godine.
