Urologija – Karcinom prostate i PSA
Prostata je muška polna žlezda, čija je uloga stvaranje i izlučivanje sekreta koji ulaze u sastav semene tečnosti. Nalazi se ispod bešike, ispred rektuma, i okružuje deo mokraćnog kanala-uretre. Svojim oblikom i veličinom podseća na kesten, zbog čega je poznata kao kestenjača.
Najčešće bolesti prostate su benigna hiperplazija prostate, hronični i akutni prostatitis, i na kraju karcinom prostate.
Karcinom prostate je drugi po učestalosti među karcinomima kod muškaraca. Učestalost je veća kod starijih muškaraca, ali i mlađih čiji su bliski rođaci (otac, stric, ujak) imali istu bolest. U ranoj fazi nema specifičnih simptoma bolesti i oni su najčešće isti kao kod benigne hiperplazije. Karcinom se može razvijati godinama , a da ostane neprimećen. Najčešće metastaze ovog karcinoma se javljaju na kostima, pa se pacijenti ponekad prvi put jave urologu sa bolovima u kostima ili izraženom anemijom. Upravo zato je važno da nakon 45.godine, svaki muškarac jednom godišnje obavi kompletan urološki pregled. U slučaju da tokom pregleda urolog posumnja na karcinom prostate, pacijent se upućuje na TRUS biopsiju, pa se nakon prispeća histopatološkog nalaza donosi odluka o daljem načinu lečenja. Ukoliko se potvrdi prisustvo karcinoma potrebno je odrediti stanje na lokalnim i regionalnim limfnim žlezdama, uz pomoć skenera ili magnetne rezonance.Od dodatne dijagnostike radi se i sctingrafija ili skener kostiju kod sumnje na metastaze. Terapija zavisi od stadijuma bolesti, starosti pacijenta i njegovog opšteg stanja.Leči se hirurški – radikalnom operacijom ili zračenjem, kao i hormonskom terapijom koja je palijativni oblik terapije i sprečava napredovanje bolesti. Bolest otkrivena u početnim stadijumima je najčešće izlečiva, bez uticaja na dužinu životnog veka, pa su redovni godišnji pregledi od velikog značaja.
Pregled urologa se sastoji od razgovora sa pacijentom, fizikalnog pregleda (palpiranje abdomena, bubrežnih loža, ingvinalnih kanala), pregleda polnog organa i testisa i prostate digitorektalnim pregledom. Digitorektalnim pregledom se prstom ulazi u rektum i palpira prostata. Sam pregled je neugodan, ali nije bolan. Značajan je jer se direktnim opipavanjem prostate može proceniti njena elastičnost, veličina, znakovi upale ili prisustvo tvrdih čvorića koji bi mogli ukazati na prisustvo maligne bolesti. U nastavku pregleda se radi ultrazvuk bubrega, mokraćne bešike ,prostate i testisa, a potom se određuje i nivo PSA (prostata specifičan antigen)
– PSA – prostata specifični antigen – je tumor marker za karcinom prostate. Stvaraju ga ćelije karcinoma, i njegovih metastaza, ali i ćelije normalne prostate. Normalne laboratorijske vrednosti PSA su od 0 do 4ng/ml. Nivo PSA se odredjuje jednostavno iz uzorka venske krvi.Određuje se kod svih muškaraca od 50. godine jednom godišnje, a u slučaju pozitivne porodične anamneze i ranije od 40-45.godine. Njegova vrednost može biti povišena kod karcinoma prostate, ali i u slučajevima upale prostate, kod velikih benigno uvećanih prostata, nakon biopsija ,prisustva stalnog katetera. Određivanje nivoa PSA predstavlja korisno dijagnostičko sredstvo koje nam ukazuje na to da li treba pristupiti daljim ispitivanjima, ali njegova povišena vrednost ne ukazuje obavezno na karcinom prostate. Tumačenje nivoa PSA u krvi, treba da izvodi isključivo urolog uz podatke o veličini i izgledu prostate, dobijenih ultrazvučnim i digitorektalnim pregledom, kao i dodatnim informacijama vezanim za simptome i urološku istoriju pacijenta.
