Kardiologija – Aritmije
Šta su aritmije i kako ih osećamo?
Aritmije su širok pojam koji obuhvata poremećaje srčanog ritma i jedan su od češćih razloga zbog kojih pacijenti traže pomoć lekara. Srce je “čvorište” organizma i sve što se dešava u nama i oko nas odražava se na njegov rad. Aritmije se manifestuju brojnim i različitim simptomima, od blagih do izraženih i onesposobljavajućih.
Obično se opisuju kao osećaj ubrzanog rada, snažnih otkucaja, lupanja , izostalih ili prevremenih otkucaja, preskakanja, “knedle” u grlu nakon otkucaja, ponekada su praćene omaglicama, vrtoglavicama, kolapsnim stanjima ili gubitkom svesti, bolovima ili pritiskom u grudima, naglim nedostatkom vazduha ili padom tolerancije napora, ali i srčanim popuštanjem ili naprasnom srčanom smrću. Ne tako retko, uopšte ne daju simptome, što ne isključuje mogućnost da budu i fatalne.
Šta dovodi do nepravilnog srčanog rada?
Medicinska stanja u kojima može doći do nepravilnog srčanog rada su brojna. Najčešći uzrok javljanja aritmija je u samom srcu i to na terenu stečenih bolesti: bolest krvnih sudova srca – angine pektoris ili infarkta miokarda, bolesti srčanog mišića – kardiomiopatije, zapaljenja srčanog mišića – miokarditisi, bolesti srčanih zalistaka. Javljaju se i u sklopu urođenih srčanih mana, urođenih i naslednih pormećaja mišićnih čelija srca kao i nervnog sistema.
Neretko su aritmije sekundarne i nastaju kao posledica bolesti drugih organa i organskih sistema: štitna žlezda, nadbubrežna žlezda, bubrezi, pluća, creva, nervni sistem, kod bolesti krvi i infektivnih bolesti.
Nastaju kod trovanja alkoholom, narkoticima, nikotinom, ali i kao manifestacija neželjenih dejstava nekih lekova.
Uzroci nepravilnog srčanog ritma mogu biti prolaznog karaktera. Srčani ritam mogu da “uzburkaju” razne životne situacije, ali i loše životne navike (intezivne emocije, jak fizički bol, prekomerno psihičko i fizičko opterećenje i iscrpljicvanje, stres, pregrevanje tela, prejedanje, konzumiranje previše kafe, alkohola i energetskih pića, cigarete…).
Kakve sve mogu biti?
Aritmije predstavljaju poremećaje u nastajanju ili provođenju srčanih impulsa. Mogu se manifestovati kao spore (bradiaritmije) ili kao brze (tahiaritmije), a mogu nastati u bilo kojoj srčanoj šupljini, te su prema poreklu dele na pretkomorske (supraventrikularne) i komorske (ventrikularne).
Pretkomorske (supraventrikularne tj atrijalne aritmije): sinusna tahikardija, SVES (supraventrikularne ekstrasistole), SVT (supraventrikularna tahikardija i njene podvrste), AT (atrijalna tehikardija), AF (atrijalna fibrilacija – treperenje) i AFL (atrijalni flater – lepršanje).
Komorske (ventrikularne aritmije): VES (ventrikularne ekstrasistole), VT (ventrikularna tahikardija), VF (ventrikularna fibrilacija).
Bradiaritmije – spor srčani rad i srčani blokovi… disfunkcija sinusnog čvora (sinusna bradikardija, tahikardno-bradikardni sindrom, SA blokovi), i poremećaji u pretkomorsko-komorskom provođenju (atrioventrikularni blok I, II ili III stepena) ili između komora – blok leve i desne grane.
Kako da saznamo koju vrstu aritmije imamo?
Dijagnostika zahteva niz postupaka kako bi se ustanovio tip aritmije i njen uzrok. Kako je uzroka mnogo, procedure mogu biti različite, a dijagnostički postupci ponekad i složeni. Veoma je važno da se pri razgovoru sa lekarom daju svi podaci o subjektivnim smetnjama, o situacijama u kojima se javljaju smetnje i podatke o eventualnim priduženim bolestima ili upotrebi lekova.
Osnovi pregled podrazumeva snimanje električnog rada srca putem EKG aparata (poželjno duži zapis). Kako možemo snimiti samo kratak period rada, ukoliko se ne prikažu poremećaji ritma ili provođenja, potrebno je uraditi Holter EKG (24 sata ili višednevni), a ponekad i telemetrijski pratiti EKG bolesnika ili ugraditi dugotrajni srčani monitor (ILR). Treba uzeti i određene laboratorijske analize, zatim u sklopu kardiološke dijagnostike učiniti i utrazvučni pregled srca, ergometriju (test opterećenja), u slučaju sumnje na ishemijsku bolest srca koronarografiju, a kod sumnje na bolesti srčanog mišića i pregled srca magnetnom rezonancom.
Kod nekih oblika aritmija, kardiolog procenjuje da li je potrebno učiniti elektrofiziologiju srca (invazivna transkateterska intrakardijalna dijagnostika). U dijagnostici porekla aritmija treba uraditi sve one pretrage koje su potrebne da ustanovimo i eventualne nesrčane – ekstrakardijalne uzroke, ukoliko sumnjamo na njih. Kad utvrdimo tip aritmije i njen uzrok, određujemo i način lečenja.
Ako se dokaže da imamo poremećaj ritma, kako se to leči?
Prvi cilj terapije je uklanjanje simptoma te poboljšanje kvaliteta života, ali glavni cilj je bezbednost pacijenta i uspostavljanje kontrole aritmije. Zadatak je smanjenje broja ili učestalosti javljanja aritmija i održavanje normalnog srčanog rada, sprečavanje potencijalnih komplikacija aritmija, kao što su moždani udar ili embolija pluća, sprečavanje kriza svesti i posledičnih povređivanja, slabljenje srčanog mišića i srčanih popuštanja i, naravno, sprečavanje naprasne srčane smrti.
U zavisnosti od vrste i složenosti, koristimo terapiju lekovima koji utiču direktno na aritmiju (antiaritmici) ili lekovima koji leče stanje koje je izaziva aritmiju. Kod određenjih tipova aritmija je potrebna i operacija ugradnje pejsmejkera, transkateterska ablacija izvora i putanje aritmije ili kombinacija terapijskih pristupa.
U naglo nastalim, akutnim stanjima, posebno kod po život opasnih aritmija, antiaritmike dajemo intravenski, vršimo spoljašnju elektrokonverziju ili defibrilaciju. U slučajevima jako sporih aritmija i nekih srčanih blokova, naročito simptomatskih praćenih krizom svesti, potrebno je ugraditi privremeni ili trajni elektrostimulator srca – pejsmejker.
Uz klasičnu antiaritmijsku terapiju u cilju poboljšanja antiaritmijskog dejstva potrebno je lečenje i osnovne bolesti bilo da se radi o srcu ili drugom organu i poremećaju.
Kod atrijalne fibrilacije postoji turbulentno kretanje krvi u pretkomori što povećava rizik od zgrušavanja krvi i formiranja tromba, koji dalje putem krvi iz srca može odlutati do mesta gde ne može nastaviti svoj put zbog svoje veličine, čime zaustavlja cirkulaciju i izaziva emboliju. To je razlog što se u cilju zaštite od tih tromboembolijskih komplikacija savetuje antikoagulantna terapiju – posebni lek koji “razređuje” krv.
Ako osetite povremeno kao da vam je srce ”preskočilo jedan otkucaj” ili ”otkucalo jedan otkucaj previše”, najčešće se radi o benignom poremećaju. Ako su ipak nepravilnosti u srčanom radu česte i intezivne ili praćene izarženim onesposobljavajućim simptomima, ne čekajte, javite se kardiologu, jer kao što smo prethodno rekli, aritmije mogu biti prvi alarm i upozorenje na postojanje ozbiljnog, neretko i životno ugrožavajućeg stanja i bolesti.
