Gastroenterologija – Maligna bolest debelog creva (kolona)
Karcinom debelog creva je maligni tumor ili „rak“ debelog creva kako se to u narodu često kaže. To je zloćudna bolest kod koje dolazi do nepravilnog rasta izmenjenih ćelija koje napadaju debelo crevo, a mogu se proširiti i na druge organe tj metastazirati. U svetu, karcinom debelog creva je treći vodeći maligni tumor u muškoj, a drugi u ženskoj populaciji. Najčešće se javlja kod muškaraca i žena starijih od 70god. U Evropi i Americi poslednjih 20-tak godina, uočava se porast broja obolelih kod osoba mlađih od 40 godina, a četvrtina novoobolelih pacijenata je mladja od 50 godina.
Kada je potrebno raditi preglede za rano otkrivanje karcinoma debelog creva?
Prema zvaničnim vodičima posle 50 godina života je na svakih 5 ili 10 godina potrebno je raditi takozvanu „skrining“ ili kolonoskopiju za rano otkrivanje karcinoma debelog creva. Postoje nove preporuke u kojuma se razmatra spustanje te granice na 45 god. „Skrining“ ili kolonoskopija za „rano otkrivanje“ je pregled kod ljudi koji nemaju tegobe, ali imaju faktor godina i/ili pozitivan pregled stolice na skriveno krvarenje.
Da li je maligna bolest debelog creva nasledna?
U oko 70 % slučajeva rak kolorektuma nije nasledan, a da se u 20 % nasleđuje sklonost. Osobe imaju 2–3 puta veći rizik da obole od raka debelog creva ukoliko su njihovi prvostepeni srodnici bolovali od istog oboljenja, a za 3–6 puta je rizik veći ako je kod prvostepenog srodnika rak debelog creva dijagnostikovan u mlađim godinama. Ukoliko postoje tri srodnika prvog kolena sa oboljenjem, a kod jednog je bolest otkivena pre 40. godine starosti, može da se posumnja na porodično javljanje tumora debelog creva. U tom slučaju “skrining” pregledi treba da počnu ranije nego što se preporučuje za opštu populaciju.
Koje tegobe se javljaju kada postoji maligna bolest debelog creva?
Ne moraju postojati nikakve tegobe jer bolest ima podmukli tok. U odredjenim slučajevima se javlja krvarenje, ono koje vidimo golim okom ili krvarenje koje detektuje pregled stolice na skriveno krvarenje. Nekada može biti prisutno nadimanje, bolovi ili osećaj nelagode u trbuhu, smenjivanje zatvora i prolivastih stolica, neredovne stolice, lažni pozivi na stolicu ili sužavanje stolice, malokrvnost ili neželjeni gubitak u tel.težini.
Kako se postavlja dijagnoza karcinoma debelog creva?
Dijagnoza karcinoma debelog creva se postavlja kolonoskopijom kada se vidi tumorska promena sa koje se obavezno uzima isečak tkiva. Vrlo je bitno odrediti gde se tumor tačno nalazi, kako izgleda, kakav je histološki tip tumora i da li sužava ili zatvara crevo u potpunosti jer je to jako bitno za dalji operativni tok. Tumorske promene debelog creva se vide nekada tokom snimanja trbuha ili male karlice CT-om ili MR-om. Najlošija varijanta je kada pacijent bude operisan kao hitan slučaj zbog bolova, krvarenja ili prestanka rada creva, a često se baš tada postavlja dijagnoza na operacionom stolu.
Da li su maligni tumori debelog creva uvek karcinomi?
Najčešće jesu, ali ne uvek. U najvećem broju slučajeva se postavi histološka dijagnoza adenokarcinoma, sa različitim stepenom razvoja tumora. Postoje i tumori strome tj vezivnog tkiva, takozvani GIST-omi, ali i neuroendokrini tumori, popularno NET.
Kako se leče karcinomi debelog creva?
Odluka o redosledu načina lečenja treba da bude doneta timski, konzilijarno, zato što se stalno uvećavaju nova znanja o prognozi i načinu lečenja maligne bolesti debelog creva. Dokazano je da je bolja prognoza kod pacijenata kod kojih su odluke o lečenju donošene konzilijarno.
Lokalizacija, histološki tip, udaljenost od anusa i procenat suženosti creva tumorom kao i eventualna proširenost bolesti su kriterijumi vrlo bitni za odredjivanje terapije. Najčešće se karcinomi leče operativnim zahvatom pri čemu je bitno napraviti dobru resekciju, „seći u zdravo tkivo“ da bi linije resekcije bile „čiste“, bez tumorskog tkiva. U nekim situacijama kada je tumor nisko, u rektumu koji je završni deo kolona, savetuje se poslednjih nekoliko godina – prvo zračna terapija koja smanjuje tumorsku masu, a potom operativni tretman. Zavisno od stanja pacijenta i nalaza tumorske promene odlučuje se da li će pacijent nositi „kesu“ tj stomu na koži trbuha koja će biti mesto za crevno pražnjenje privremeno ili stalno. Ukoliko se radi o tumorima koji se nalaze u neposrednoj blizini analne regije u tim situacijama je potrebna stalna stoma. U ostalim slučajevima stoma je najčešće privremena i zatvara se posle 6-8 nedelja. Po završetku operativnog ili zračnog tretmana prema proceni onkološkog konzilijuma pacijent se po potrebi upućuje na hemioterapiju.
Zašto maligne bolesti debelog creva lečiti u Euromediku?
Zbog stručnog i iskusnog tima endoskopista I hirurga, zbog toga što se pregledi I operacije rade na novoj opremi najvišeg kvaliteta i u najsavremenijim bolničkim uslovima, hirurškim salama sa posebno obezbedjenim uslovima dezinfekcije i sprečavanja bolničkih infekcija, zbog mogućnosti da na jednom mestu u najkraćem vemenskom periodu, obavite endoskopske procedure, radiološku dijagnostiku, hirurški tretman uz prethodno konzilijarno mišljenje onkološkog konzilijuma, zbog odličnih uslova u kojima pacijent boravi jer je ovo ustanova u kojoj se sprovode procedure i poštuju svi standardi rada.
Kako se kontrolišu pacijenti operisani od kolorektalnog karcinoma?
Pacijentima se savetuju kontrolni pregledi, zavisno od stadijuma i vrste bolesti. Pored pregleda i laboratorijskih analiza, prate se ultrazvukom nalazi na trbušnim organima, po potrebi se radi skener ili magnetna rezonanca trbuha i/ili male karlice, zavisno od stadijuma i vrste bolesti, kao i kontrolne kolonoskopije.
Prati se krvna slika i biohemijske analize uz obavezne tumorske markere CEA i CA 19-9 koji se uzimaju startno, kada se postavi dijagnoza tumorske promene. Porast tumorskih markera posle uspešnog lečenja, može da pobudi sumnju na recidiv tj povratak bolesti. Tumorske markere ima rezona raditi onda kada postoji postavljena dijagnoza tumorske promene i tokom praćenja.
