Gastroenetrologija – Sindrom malapsorcije (Celijačna bolest)
Malapsorpcija predstavlja poremećaj u apsorpciji jednostavnih hranjivih materija poput aminokiselina, masti, vitamina ili prostih šećera u crevu.
Učestalost sindroma malapsorcije u našoj zemlji iznosi oko 1:1 700; mada se pretpostavlja da je i viša jer mnogi slučajevi ostaju ne dijagnostikovani. Bolest se najčešće ispoljava kod dece mlađe od 2 godine, u prvih 6 meseci po uvođenju cerealija u ishranu.
Kod ove bolesti je prisutan poremećaj sluznice tankog creva, što je posledica delovanja komponente glutena, proteina pšenice, ječma, raži, verovatno i ovsa. Lokalni imunološki odgovori na komponentu glutena odgovoni su za oštećenje sluznice. Resice normalne sluznice tankog creva su prstolike, dok kod ovog poremećaja dolazi do atrofije i izobličavanja resica koje postaju nefunkcionalne.
Klinička slika
Deca koja boluju od ove bolesti su vrlo nervozna i uznemirena, brzo mršave i usled nedovoljne apsorcije hranljivih materija potrebnih za pravilan rast i razvoj, dolazi do fizičkog zaostajanja u razvoju tela. Stolice su im obično vrlo blede i obilne, vrlo neprijatnog mirisa. Ako se bolest pojavi u odraslom dobu, mogu se pojaviti razni simptomi, od proliva, stolice s posebnim mirisom i gubitka težine do postupnog umora.
Kod osoba ženskog pola može doći do poremećaja u menstrualnom ciklusu, tj. prestanka menstruacije i neredovnih menstruacija.
Provocirajuće mogu da deluju infekcije, trudnoća, operacija ili psihički stres.
Način ispoljavanja bolesti kreće se od blage anemije i dugotrajne opšte slabosti do floridnog ispoljavanja sindroma loše apsorpcije.
Najčešće se ispoljavaju proliv, gubitak u težini i anemija, obično zbog udruženog nedostatka folata i gvožđa. Mogu da se ispolje hipoproteinemija, edemi zbog hipoalbuminemije, poremećaj koagulacije zbog nedostatka vitamina K, bol u kostima i tetanija usled hipokalcijemije nastale zbog nedostatka vitamina D.
Dijagnoza
Za postavljanje dijagnoze sindroma malapsorcije najčešće se koriste serološka ispitivanja i ispitivanja stolice. Ipak, najsigurniji način postavljanja dijagnoze je endoskopskom biopsijom, kada je moguće utvrditi kvalitet i stanje crevnih resica.
Lečenje
U terapiji sindroma malapsorcije najbitnija je ishrana. Potrebno je propisati pravilnu dijetu koja podrazumeva ne unošenje namirnica koje sadrže gluten.. To zahteva isključivanje pšenice, ječma, raži i ovsa, što treba detaljno objasniti pacijentu. Krompir, pirinač i kukuruzno brašno su adekvatni izvori ugljenih hidrata. Najbolje je da se ishrana zasniva na prirodnim namirnicama, a fabrikovani proizvodi moraju da sadrže deklaraciju da su bez glutena. Upotreba brašna bez glutena može da znatno olakša sprovođenje dijete. Pisana dijetetska uputstva vrlo su korisna, a u početku su bitne češće konsultacije bolesnika s dijetetičarem, da bi se osiguralo striktno pridržavanje dijete bez glutena. Ako je malapsorpcija nastala zbog neke druge bolesti (npr. malapsorpcija masti zbog upale gušterače) potrebno je lečiti uzrok.
