Minimalno invazivna hirurgija – Minimalno invazivna hirurgija gornjeg digestivnog trakta
Laparoskopska ili minimalno invazivna hirurgija označava vid moderne hirurgije kojom se operacije u trbušnoj duplji izvode kroz male ubodne rane na prednjem trbušnom zidu, suprotno klasičnoj hirurgiji trbuha, koja se izvodi kroz dugačke rezove prednjeg trbušnog zida, dužine od 10 do 30 centimetara. Organima u trbušnoj duplji pristupa se specijalnim instrumentima kroz male ubodne otvore na trbušnom zidu, dužine 5-10 milimetara, na više mesta. Kroz jedan otvor se uvodi kamera kojom se „gleda“ šta se radi, a kroz druga dva (nekad i više) uvode se intrumenti kojima se operacija izvodi.
Prvu laparoskopsku operaciju na psima izveo je Georg Keling u Drezdenu (Nemačka) 1902. godine, dok je prvu laparoskopsku operaciju na ljudima uradio i objavio članak Hans Kristijan Jakobeus 1910. godine u Švedskoj, koji je konstruisao i prve laparoskopske instrumente. Dugo zatim je laparoskopska hirurgija ostala neprimetna sve do sedamdesetih godina prošlog veka kada počinju da se pojavljuju prvi stručni radovi o laparoskopskim operacijama u ginekologiji, da bi 1981.godine Kurt Semm u Nemačkoj uradio prvu laparoskopsku operaciju slepog creva što označava početak ere razvoja moderne laparoskopske hirurgije. Tehnička dostignuća u drugoj polovini XX veka bili su predulsov za razvoj endoskopske hirurgije. Razvojem video tehnologije ispecifičnog laparoskopskog instrumentarijuma i druge opreme (ultrazvučni nož, ligasure, bipolarne struje, laparoskopski ultrazvuk), laparoskopska hirurgija je osvojila praktično sve organe trbuha i njihove operacije koje su se vekovima radile na otvoren način, a video oprema i kamere su davali uvećanu i jasnu sliku u trbušnoj duplji koja je omogućila izvođenje najsloženijih hirurških zahvata bez otvaranja trbuha velikim rezom. Važno je istaći da se operativni zahvat laparoskopskim pristupom u samoj trbušnoj duplji radi po istim principima i sa istom efikasnošću kao i otvoreni hirurški zahvat.
Slika 1. Pozicija pacijenta I trokara kod laparoskopske operacije
Operacija se izvodi u opštoj anesteziji, a pacijent je u odgovarajućem položaju. Pacijentu se kroz pupak uvodi tanka igla (Veress), kroz koju se insuflira gas (najčešće CO2), koji u trbuhu ima zadatak da odigne prednji trbušni zid i na taj način stvori „radni prostor“, neophodan za dalji hirurški rad. Nakon postizanja radnog pritiska od 12 – 14 mmHg, uvodi se trokar kroz koji se uvodi teleskop – laparoskop koji je spojen sa kamerom i monitorom čime se dobija slika unutrašnjih organa. Zatim se uvode i preostali trokari kroz koje se postavljaju radni
instrumenti i izvodi adekvatna hiruška procedura. Desuflacijom gasa, vađenjem portova i šivenjem incizija se završava operacija. Nakon toga se pacijent izvodi iz anestezije i tako se završava hiruška intervencija. Ukoliko su u toku operacije uzeti uzorci tkiva ili tečnosti oni se šalju na patohistološku analizu. Potrebno je nekoliko dana da bi se ta analiza kompletirala.
Laparoskopske operacije – pitanja i odgovori
Koje su prednosti laparoskopske operacije?
Nekoliko malih ubodnih rezova, a ne jedan veliki
Manja operativna trauma zbog preciznijeg rada
Smanjeno vreme ležanja u bolnici posle operacije kao i vreme trajanja operacije
Smanjeno intraoperativno krvarenje, što smanjuje potrebu za davanjem transfuzije
Brže uspostavljanje crevne peristaltike
Smanjen nivo izloženosti infekcijama u toku i posle operacije, samim tim manja mogućnost infekcije
operativnih rana
Značajno manja upotreba lekova protiv bolova
Mnogo brži postoperativni oporavak i vraćanje u redovan život i posao
Manji ožiljci, bolji estetski efekat
Koje se operacije mogu izvesti ovom metodom?
Operacije kila (dijafragmalnih, preponskih, ventralnih)
Operacija žučne kese
Operacije jednjaka
Operacije želuca
Operacije gušterače
Operacije slezine
Operacije debelog creva
Operacije slepog creva
Operacije bubrega
Operacije nadbubrega
Operacije jajnika i jajovoda, kao i mogućih uzroka steriliteta
Operacije u cilju lečenja gojaznosti
Operacije u grudnom košu (bolesti pluća, sredogruđa I drugo)
Eksplorativne i mnoge druge operacije.
Šta da očekujete pre procedure?
U zavisnosti od dijagnoze, lekar će verovatno da uradi neke od sledećih pregleda:
Fizikalni pregled i podaci o lekovima koje ste ranije uzimali
Laboratorijske analize krvi
Laboratorijska analiza urina
RTG snimak pluća, EKG i pregled interniste
Pregled anesteziologa
Ultrazvuk trbuha (pregled kojim se delimično može ispitati unutrašnjost trbuha)
Kompjuterizovana tomografija, CT (vrsta rentgenskog ispitivanja kojim se preciznije vizuelizuju strukture
trbušnog zida i intraabdominalni organi) po potrebi
Magnetna rezonanca po potrebi
Da li se laparoskopska operacija mora izvoditi u opštoj anesteziji?
Da, i to neizbežno jer je za ovu vrstu intervencija neophodno da trbušni mišići budu opušteni što uslovljava uvođenje pacijenta u relaksaciju a samim tim i u opštu anesteziju.
Kako se odlučiti za laparoskopsku, a ne klasičnu intervenciju?
Najčešće se preporučuje laparoskopska intervencija, a klasična samo kada postoje ograničenja i/ili kontraindikacije.
Koja su ograničenja za izvođenje laparoskopske intervencije?
Kod teških zapaljenja organa trbušne duplje koji onemogućavaju laparoskopski rad, akutni peritonitis sa izraženom distenzijom creva
Teška srčana i plućna oboljenja
Višestruke hiruške intervencije u trbušnoj duplji koje dovode do mogućih višestrukih priraslica što onemogućava laparaskopski pristup
Nereponibilne kile prednjeg trbušnog zida
Aneurizme velikih abdominalnih krvnih sudova
Težak poremećaj faktora hemostaze
Stanja u kojima pacijent ne može dobiti opštu anesteziju.
Da li je starosno doba prepreka laparoskopskoj intervenciji?
Kao i u drugim domenima života, starost je relativan pojam pa se hirurzi rukovode medicinskim parametrima kao što su: stanje srca, pluća, jetre, krvnih sudova, bubrega što se utvrđuje preoperativnom pripremom pacijenta koja je obavezna za svaku hiruršku intervenciju pa i za laparoskopsku metodu.
Šta je konverzija?
Konverzija, prelazak u otvorenu – klasičnu operaciju, se uvek vrši ako je nejasna anatomija, ako je slab napredak operacije, kod povrede nekih od značajnijih anatomskih struktura ili zbog loše opskrbe organizma kiseonikom i nakupljanja ugljen dioksida zbog oslabljene funkcije pluća i kardiovaskularnog sistema. Ovo nije komplikacija, već stvar hirurške procene da se bezbedno hiruška intervancija završi do kraja.
Da li je procedura bolna?
Anastezija sprečava pojavu bola za vreme operacije. Postoperativno, u toku prvih nekoliko dana može biti manjih bolova, dobijaćete lekove protiv bolova. Možda ćete osećati nadutost ili bolove u ramenu, ovo su posledice gasa koji se uduvava u trbuh u toku operacije. Ovo može da potraje nekoliko dana, dok se gas u potpunosti ne resorbuje.
Laparoskopska ili minimalno invazivna hirurgija je brza, maksimalno precizna i pouzdana operativna metoda sa širokom primenom u raznim oblastima medicine, i kao takva eliminiše dijagnostičke dileme i greške, štedi dragoceno vreme u lečenju i oporavku pacijenata.
